Ooit was ik met m’n moeder bij een concert, in het kerkje van Hauwert. Ons huis stond natuurlijk tussen Nibbixwoud – waar kerk en school en winkels waren – en Hauwert in, waardoor Hauwert in m’n dromen voorkwam als een plek waar je eigenlijk nooit komt maar verrast bent als je er toch eens heen gaat.

En zo zaten we, naast elkaar, te luisteren naar de muziek die hier boven staat. Ik naast m’n moeder, mijn hand op haar hand, terwijl ik snapte wat deze vrouwen zongen over hoe het kan voelen als een motherless child. Vooral de true believer, die een lange weg te gaan heeft nam me mee. En het verrukte jubelen daarover verrastte me.

Ik heb lange brieven aan m’n moeder geschreven, die ik als kunst op m’n website heb gezet. Ik heb een avondvullend programma gemaakt met brieven en gedichten over m’n moeder voor m’n netwerk voor vrouwelijke ondernemers, al naaiend aan een kleed, waar iedereen zeer geïnspireerd door was. Ik heb een tekst geschreven voor een theaterprogramma over het wezen van de verscheurdheid, ook geïnspireerd door m’n moeder, waar wel 13 keer ruim honderd man een kaartje voor kochten.

Maar nu een simpele tekst schrijven over m’n moeder: ik begin maar steeds opnieuw omdat het maar niet over m’n moeder lijkt te gaan.

Zelfs nu ik over haar wil vertellen, kom ik steeds weer op mezelf uit. Dat is dan misschien het eerste karakteristieke. Dat voor mijn moeder alles over haar kinderen ging. En over hun kinderen. Daar gingen haar vragen over. Daar ging haar goedkeuring over.  “Kinderen hebben hun eigen leven.” verzekerde ze me als ik andere plannen had dan naar haar gaan.  Als ze wist dat het goed met me ging, met ons ging, dan was het goed.

Dat heeft me veel vrijheid opgeleverd en geloof me, ik heb het bont gemaakt: pas toen ik al samenwoonde met Lucas kwam ik op het idee dat ze het thuis misschien leuk vonden als ik hem eens meenam naar m’n moeders verjaardag.

In mijn verdediging moet ik zeggen: ik begreep weinig van het leven, dus het had ook even geduurd voordat ik zelf wist dat ik samenwoonde.

En zo begreep ik ook weinig van m’n moeder, om toch maar weer te proberen om over haar te praten. Ik moest er bijna 60 voor worden, om te snappen hóe blij ze was als ze me zag.

Maar áls ik het leven dan ook begreep, dan begreep ik m’n moeder ook meteen. Ik denk er dan ook over om mijn moeders handboek voor moeders te schrijven. Dit heb ik al verzameld:

Hoe om te gaan met verscheurdheid:
– áls je een kind hebt wiens hart vers verscheurd is en je ziet dat er geen lijmen meer aan is: geef haar een onmogelijke keuze. Vraag bijvoorbeeld bij wie ze zou willen wonen als jullie zouden scheiden: bij haar vader of bij jou. Zodat ze in ieder geval weer met 2 benen op stevige grond staat. En áls dat kind dan niet voor jou kiest, wacht dan geduldig tot het losgescheurde hartsdeel weer terug komt drijven.

Hoe om te gaan met Eenzaamheid:
– áls je ziet dat je kind te lang op een eiland zit, ga in de keuken de soep staan roeren en wacht tot ze van de WC af komt en naar de schuur moet lopen. Dat geeft je precies genoeg tijd om haar toe te stoppen: “Kind, in het leven moet je alles alleen doen.” en haar de gelegenheid te geven in haar eentje te bedenken waarom dat niet voor haar geldt. Blijf vooral in de soep staren! anders vindt het kind haar eigen antwoord niet.

Hoe om te gaan met Verlangen:
– als je merkt dat je kind vermoedt dat de eenzaamheid en het verlangen even zwaar wegen, mag je weer in actie komen. Stel haar voor om jouw verjaardag en haar verjaardag samen te vieren, zodat haar broers en zussen op haar verjaardag komen. Stel voor om dat in een duur etablishement te doen, zodat ze snapt dat ze iedereen in haar eigen huis moet uitnodigen. Dat huis is natuurlijk te klein, zodat ze iedereen meeneemt naar een mooie plek. Neem hiervoor je 78^ste verjaardag, zodat je alles al hebt en het enige logische cadeau een mooi fotoboek, dat gevuld is met foto’s van alle kinderen en kleinkinderen die er waren.

Hoe om te gaan met Verdriet:
– Als ze dan op die foto’s ziet wat ze het meest gemist heeft, komt het grootste verdriet. Dat ken je, dat luistert nauw. Ze zal niet weten wat ze ziet, dus wacht tot ze zeker weet dat ze het punt gevonden heeft, waarop ze altijd moet huilen. Wacht tot ze zich gaat schamen dat ze door het huilen niet ziet hoe het boek verder kan, zodat het niet op tijd af is voor je verjaardag.  Als ze dat komt vertellen, kijk je rustig met haar mee tot waar ze gekomen is. En als jullie het punt bereiken dat ze thuis gevonden had, laat je haar het verdriet zoeken terwijl ze naast jou zit. Op dát punt zoek jij het moment, dat zij geboren werd. Het moment dat je haar het eerst zag. Ze zal verbaasd zijn dat haar verdriet er naast jou uitziet als bruisend wit licht dat voelt als de bron van leven.

Hoe om te gaan met zachtheid:
Als je bijna niet meer kunt praten en je kind knijpt in je tenen, fluister dan bijna onhoorbaar verontwaardigd “je moet niet in m’n tenen knijpen”.     Zodat ze terug moet denken aan die ene massage, waarbij ze in je tenen kneep en zij zeker wist dat dingen die weggaan weer terugkomen.

En als ze dát heeft begrepen en ze komt nog eens terug, om te kijken of ze nóg iets kan verstaan, dan spreek niet meer. Geef haar één traan, in je linker oog, en laat hem nèt zo lang glinsteren tot ze stopt met zich af te vragen of ze het wel goed gezien heeft.

Doe dit alles dan 8 keer. Natuurlijk in pasklare varianten voor elk kind.

En daaronder schrijf ik dan:   Petronella Portegies-Rood